Trong nền kinh tế thị trường, cổ tức là phần lợi nhuận doanh nghiệp trả cho cổ đông khi công ty kinh doanh có lãi. Đối với cổ tức trả bằng tiền mặt, cơ chế khấu trừ thuế thu nhập cá nhân là rõ ràng: doanh nghiệp chi trả sẽ khấu trừ và nộp thuế 5% trước khi chuyển phần còn lại cho cổ đông. Tuy nhiên, đối với cổ tức trả bằng chứng khoán hay cổ phiếu thưởng, vấn đề trở nên phức tạp hơn. Theo quy định hiện hành, cá nhân nhận cổ tức bằng cổ phiếu chỉ phải nộp thuế khi chuyển nhượng số cổ phiếu đó, không phải nộp ngay khi nhận.

Gần đây, Bộ Tài chính đưa vào dự thảo sửa Nghị định 126 đề xuất mới: buộc nộp thuế ngay khi nhận cổ tức hoặc cổ phiếu thưởng, thay vì chờ đến lúc bán — một phương án gây nhiều tranh luận. Chính sách này nếu được thông qua sẽ làm thay đổi sâu sắc cách tính thuế đối với thu nhập từ cổ tức trong thị trường chứng khoán.

Bối cảnh của đề xuất

Bộ Tài chính lập luận rằng việc đợi đến khi chuyển nhượng mới đánh thuế cổ tức bằng chứng khoán có nhiều bất cập. Trong thực tế, nhiều cá nhân không có nhu cầu bán cổ phiếu trong một thời gian dài, dẫn đến việc hoãn nghĩa vụ thuế. Đối với cổ đông chiến lược hay lãnh đạo doanh nghiệp, tài sản gia tăng nhưng chưa bị đánh thuế kịp thời.

Bộ còn cho rằng nếu thuế được đánh ngay, cơ quan thuế dễ quản lý, giám sát và ngăn chặn thất thoát. Hơn nữa, nếu cổ tức bằng cổ phiếu thật sự là thu nhập của cổ đông thì việc thu thuế sớm là phù hợp với nguyên tắc thuế “có thu nhập phải chịu thuế”.

Tuy nhiên, khi phân tích số liệu giai đoạn 2016–2024, phần thu thuế từ cổ tức, cổ phiếu thưởng thực tế kê khai chỉ khoảng 1.318 tỷ đồng — tương ứng khoảng 2,54% tổng thu từ đầu tư vốn — trong khi nếu áp thuế ngay, con số ước tính lên đến hơn 17.240 tỷ đồng.

Xem thêm: Lãi suất ngân hàng pvcombank

Lập luận phản đối và rủi ro thực tiễn

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng nhiều tổ chức, doanh nghiệp phản biện mạnh mẽ. Họ cho rằng thuế ngay khi nhận cổ tức bằng chứng khoán sẽ tác động tiêu cực đến động lực đầu tư dài hạn, khiến nhiều người e ngại nắm giữ cổ phiếu trong thời gian dài.

Cổ tức bằng cổ phiếu về bản chất là điều chỉnh kỹ thuật trong vốn chủ sở hữu — số lượng cổ phiếu tăng lên nhưng giá cổ phiếu điều chỉnh xuống tương ứng, tổng giá trị tài sản không đổi. Nếu buộc thuế ngay, cổ đông sẽ phải đóng thuế mà chưa thực sự có dòng tiền từ lợi nhuận.

VCCI cũng chỉ ra rằng dòng vốn bị rút ra khi nhà đầu tư sợ rủi ro thuế sẽ làm giảm khả năng tái đầu tư của doanh nghiệp, cản trở phát triển bền vững.

Ngoài ra, việc khấu trừ và thu ngay cũng đặt gánh nặng lớn cho doanh nghiệp phát hành, bởi họ phải chuẩn bị nguồn tài chính để nộp thuế thay cổ đông — điều này có thể ảnh hưởng tới dòng vốn hoạt động của công ty.

Những vấn đề cần làm rõ nếu áp dụng thuế ngay

Trước khi quy định này trở thành luật, có rất nhiều điểm cần được định hình rõ:

Trước hết, cách xác định “giá trị nhận cổ tức bằng cổ phiếu” như thế nào? Có dùng mệnh giá hay giá thị trường? Nếu sử dụng giá thị trường, biến động giá sẽ ảnh hưởng lớn và dễ tạo ra bất lợi.

Thứ hai, khi nhà đầu tư nắm giữ nhiều lần cổ tức, cổ phiếu thưởng từ các đợt khác nhau, hệ thống kế toán và thuế phải phân biệt nguồn gốc để tính đúng mức chịu thuế.

Thứ ba, nếu nhà đầu tư chưa bán cổ phiếu nhưng vẫn phải trả thuế, họ phải có dòng tiền để nộp — nhiều người sẽ gặp khó với thanh khoản.

Cuối cùng, cần có lộ trình chuyển đổi, thời gian thực hiện và hướng dẫn chi tiết từ cơ quan thuế để doanh nghiệp, cá nhân có thời gian chuẩn bị.

Lợi ích nếu chính sách được cân nhắc đúng cách

Nếu được thiết kế hợp lý và triển khai cẩn trọng, thuế ngay khi nhận cổ tức bằng chứng khoán có thể mang lại một số lợi ích:

• Thu đúng và sớm: ngân sách có nguồn thu ổn định, hạn chế việc trốn thuế hoặc trì hoãn nghĩa vụ.

• Hệ thống quản lý thuế hiệu quả hơn: cơ quan thuế dễ giám sát, theo dõi hơn nếu thuế được khai ngay.

• Công bằng hơn với các cổ đông: những người được hưởng cổ tức “ngầm” không bị bỏ lọt thuế.

Tuy nhiên, những ưu điểm này chỉ thực sự hiệu quả nếu chính sách được thiết kế hài hòa giữa quyền lợi nhà đầu tư và nhu cầu huy động vốn của doanh nghiệp.

=> https://topi.vn/cach-tao-tai-khoan-ngan-hang-online-cho-hoc-sinh.html